Najczęstsze badania diagnostyczne w przypadku problemów z płodnością mężczyzn

Problemy z płodnością dotyczą dziś coraz większej liczby par na całym świecie. Około 50% przypadków trudności z zajściem w ciążę jest wynikiem nieprawidłowości po stronie mężczyzny. Aby zrozumieć, co może wpływać na płodność mężczyzn oraz jak jej pomóc, niezbędne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań diagnostycznych. Poniżej przedstawiamy najczęściej stosowane badania diagnostyczne, które pomagają zidentyfikować przyczyny niepłodności męskiej.

Badanie nasienia (spermiogram)

Badanie nasienia, zwane także spermiogramem, jest jednym z podstawowych badań w diagnostyce płodności mężczyzn. Polega na analizie próbki nasienia pod kątem liczby, ruchliwości oraz morfologii (czyli kształtu) plemników.

Parametry oceniane w spermiogramie

• Liczba plemników – Prawidłowy wynik to co najmniej 15 milionów plemników na mililitr. Niższa liczba może świadczyć o oligospermii, co jest jednym z powodów obniżonej płodności.
• Ruchliwość plemników – Ruchliwość jest kluczowa, aby plemnik mógł dotrzeć do komórki jajowej. Wyróżnia się różne rodzaje ruchliwości: progresywną, czyli ruch do przodu, oraz nieprogresywną.
• Morfologia plemników – Prawidłowa budowa plemnika pozwala mu skutecznie dotrzeć do komórki jajowej. W przypadku zaburzeń w kształcie plemnika, mówimy o teratozoospermii, co również obniża szansę na zapłodnienie.

Spermiogram może wykazać także inne nieprawidłowości, jak aglutynację (zlepianie się plemników) lub obecność leukocytów w nasieniu, co może świadczyć o infekcji. Wyniki badania nasienia często wymagają dodatkowych testów, które pomagają precyzyjnie ustalić przyczyny problemów z płodnością.

Badania hormonalne

Hormony odgrywają kluczową rolę w procesie produkcji plemników oraz w funkcjonowaniu narządów rozrodczych mężczyzny. Badanie hormonalne jest zalecane w przypadku nieprawidłowych wyników spermiogramu. Przede wszystkim bada się poziomy takich hormonów jak:

• Testosteron – Hormon ten jest niezbędny do produkcji plemników. Niski poziom testosteronu może wskazywać na problemy z płodnością.
• FSH (folikulotropina) – Wysoki poziom FSH może sugerować uszkodzenie kanalików nasiennych, w których produkowane są plemniki.
• LH (lutropina) – LH kontroluje produkcję testosteronu w jądrach. Nieprawidłowy poziom tego hormonu może prowadzić do zaburzeń hormonalnych.
• Prolaktyna – Podwyższony poziom prolaktyny może obniżyć libido i prowadzić do problemów z erekcją.

Analiza hormonów pomaga wykryć zaburzenia hormonalne, które mogą mieć wpływ na płodność i pozwala na wprowadzenie odpowiedniego leczenia, na przykład terapii hormonalnej.

Badania genetyczne

Zaburzenia genetyczne są częstą przyczyną niepłodności mężczyzn, szczególnie gdy problem wynika z niskiej liczby plemników lub ich nieprawidłowej budowy. Do najczęstszych badań genetycznych w przypadku niepłodności należą:

• Kariotyp – Badanie to ocenia liczby i struktury chromosomów. Często w przypadku niepłodności występują nieprawidłowości chromosomalne, takie jak zespół Klinefeltera (XXY zamiast typowego XY).
• Mutacje w genie CFTR – Związane z mukowiscydozą, mutacje w genie CFTR mogą prowadzić do niedrożności przewodów nasiennych, co uniemożliwia transport plemników.
• Badanie mikrodelecji chromosomu Y – Mikrodelecja to niewielkie usunięcie fragmentu materiału genetycznego. Może ona prowadzić do azoospermii (brak plemników w nasieniu) lub oligospermii.

Badania genetyczne są szczególnie istotne u mężczyzn z bardzo niską liczbą plemników, ponieważ pomagają zidentyfikować przyczyny problemu oraz mogą dać odpowiedź na pytanie, czy leczenie jest możliwe.

Test fragmentacji DNA plemników

Fragmentacja DNA plemników to badanie, które ocenia jakość materiału genetycznego w plemnikach. Zbyt wysoki poziom fragmentacji może utrudniać zapłodnienie lub prowadzić do poronień. Test fragmentacji DNA plemników jest stosowany szczególnie u mężczyzn, którzy mają prawidłowy wynik spermiogramu, ale nadal mają trudności z poczęciem dziecka.

Wynik fragmentacji DNA wyrażany jest w procentach – im wyższy odsetek fragmentacji, tym większe ryzyko problemów z zapłodnieniem. Fragmentacja DNA może być spowodowana różnymi czynnikami, takimi jak stres oksydacyjny, zanieczyszczenia środowiskowe, infekcje czy niezdrowy tryb życia.

USG moszny i badanie przepływu krwi (doppler)

Badanie ultrasonograficzne moszny pozwala na ocenę budowy jąder i najądrzy oraz sprawdzenie, czy nie występują nieprawidłowości, takie jak żylaki powrózka nasiennego. Żylaki powrózka mogą wpływać na produkcję plemników oraz ich jakość, ponieważ podnoszą temperaturę w jądrach, co utrudnia produkcję zdrowych plemników.

USG dopplerowskie umożliwia ocenę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych moszny. W przypadku stwierdzenia żylaków powrózka nasiennego leczenie, najczęściej chirurgiczne, może pomóc poprawić jakość nasienia.

Biopsja jąder

Biopsja jąder to bardziej inwazyjne badanie, stosowane zwykle jako ostateczność. Polega na pobraniu fragmentu tkanki jądra w celu oceny, czy produkcja plemników przebiega prawidłowo. Biopsja jest wykonywana, gdy inne badania (jak spermiogram) wskazują na brak plemników w nasieniu (azoospermia), co może być wynikiem problemów z transportem plemników lub ich produkcją.

W przypadku nieobecności plemników w nasieniu, biopsja może pomóc ustalić, czy produkcja plemników jest możliwa i wskazać dalsze kroki, takie jak pobranie plemników do zapłodnienia pozaustrojowego.

Badania immunologiczne

Rzadziej wykonywane, ale niekiedy konieczne, są badania immunologiczne. W przypadku niepłodności immunologicznej organizm mężczyzny wytwarza przeciwciała przeciwko własnym plemnikom. W wyniku tego, plemniki mogą być niszczone lub tracą zdolność do prawidłowego ruchu, co uniemożliwia zapłodnienie.

Badania immunologiczne polegają na wykryciu obecności przeciwciał przeciwplemnikowych w nasieniu lub krwi. W przypadku potwierdzenia niepłodności immunologicznej lekarz może zalecić specjalistyczne leczenie, często z wykorzystaniem technik wspomaganego rozrodu.

Najczęstsze badania diagnostyczne w przypadku problemów z płodnością mężczyzn – podsumowanie

Diagnostyka płodności u mężczyzn to złożony proces, który obejmuje szereg badań, od prostego spermiogramu, po bardziej zaawansowane testy genetyczne czy biopsję jąder. Wczesna diagnoza pozwala na szybsze podjęcie leczenia, co zwiększa szanse na poczęcie dziecka. Warto pamiętać, że styl życia, dieta i unikanie szkodliwych substancji również mają ogromny wpływ na płodność. W przypadku trudności z zajściem w ciążę, współpraca z doświadczonym lekarzem specjalistą jest kluczowa, aby zidentyfikować przyczynę problemów i podjąć odpowiednie działania.